Бұл ретте біз «Әлеуметтік медициналық сақтандыру» қорының Астана қаласындағы филиалына сауал жіберіп, медициналық сақтандыру жарнасын төлеу және де сонымен бірге бірыңғай жиын төлем жайында толыққанды ақпарат алдық.
Бірыңғай жиынтық төлемді кімдер және қалай төлейді?
2019 жылдың қаңтар айынан бастап елімізде жаңа төлем жүйесі – бірыңғай жиынтық төлем жүйесі (БЖТ) енгізілді. Ол төрт түрлі төлемді – жеке табыс салығын, зейнетақы қорына, медициналық сақтандыру қорына және әлеуметтік сақтандыру қорына жасалатын жарналарды біріктіреді. Бірыңғай жиынтық төлем жүйесі қарамағына жұмыскер алмай, табыс табу мақсатында жеке тұлғаларға қызмет көрсететін азаматтарға арналған.
Бірыңғай жиынтық төлемді қолма-қол ақшалай немесе банктер мен жекелеген банк қызметін көрсететін ұйымдар арқылы төлейді. Ол Мемлекеттік корпорацияның банктік есеп-шотына төленеді. Егер қаражат бірыңғай жиынтық төлем көлеміне сәйкес келмесе, аталған ұйымдар БЖТ қабылдамайды. БЖТ мөлшері: республикалық маңызы бар қалалар үшін – 1 АЕК (айлық есептік көрсеткіш); басқа елді мекендер (аудан, ауыл, т.б.) үшін – 0,5 АЕК.
Бірыңғай жиынтық төлемді төлеушілер өз бетінше төлей алады немесе олардың пайдасы үшін үшінші тұлға төлейді. Бірыңғай жиынтық төлем төлеген кезде, төлем жасаған айы, жылы көрсетілуі тиіс.
Банктер мен жекелеген банк қызметтерін көрсететін ұйымдарға түскен бірыңғай жиынтық төлемдер МТ-102 электронды төлем тапсырмасы бойынша Мемлекеттік корпорацияға аударылады. МТ-102 төлем тапсырмасының форматына бірыңғай жиынтық төлем төлейтін тұлғаның жеке сәйкестендірілген нөмірі; тегі, аты, жөні; туған күні, айы, жылы; төлемнің көлемі енеді. Мемлекеттік корпорация қаражат түскен күннен бастап үш операциялық күн ішінде БЖТ сомасын тиісті салаларға үлестіріп, аударады:
10% – жеке табыс салығы;
20% – әлеуметтік аударымдар;
30% – зейнетақы жарнасы;
40% – медициналық сақтандыру жарнасы.
Яғни осы төлем жүйесімен жарна төлеу арқылы елордалық өзін-өзі жұмыспен қамтушылар да міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне қатысуға мүмкіндік алады. Осылайша, азаматтар уақыты мен қаржысын үнемдеп қана қоймай, болашақта жеке басына қажетті төлемдерден қол үзбейді.
Биылғы жылы медициналық сақтандыру жарнасының мөлшері қандай болмақ?
2019 жылы елордалық жұмыс берушілер өз қаражаты есебінен жұмыскер үшін оның табысының 1,5% мөлшерінде жарна аударады.
Төлем бойынша шектеу де бар екенін ескеру керек: егер азамат ең төменгі жалақы көрсеткішінің 10 есе мөлшерінен жоғары сомада жалақы алатын болса, тек 10 ең төменгі жалақы көрсеткішінен ғана жарна төленеді.
2020 жылдан жұмыс берушілер мен басқа да азаматтар қанша төлейді?
Астана қаласындағы жұмыс берушілер өз жұмыскерлері үшін жарна аударуды жалғастыра береді. 2020 жылдан бастап олар өз қаражаты есебінен жұмыскер үшін оның табысының 2% мөлшерінде және жұмыскер қаражаты есебінен оның табысының 1% мөлшерінде жарна аударады.
Жеке кәсіпкерлер өзі үшін тиісті қаржылық жылдағы ең төменгі жалақы 1,4 есе мөлшерінен 5% жарна төлейді.
Ал мемлекет 2020 жылдан бастап халықтың 13 санаты үшін жарна аударады. Олар: балалар, зейнеткерлер, оның ішінде Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектері, көпбалалы аналар, жұмыс істемейтін жүкті әйелдер, бала күтіміне байланысты демалыстағы аналар, мүгедектер және мүгедек балаларға күтім жасайтын адамдар, тіркелген жұмыссыздар, жұмыс істемейтін оралмандар, студенттер, интернат тәрбиеленушілері, тергеу изоляторларындағылар мен түрмеде жазасын өтеушілер.
Медициналық сақтандыру қорына өз бетімен жарна аударатындар, яғни ресми түрде еш жерде тіркелмегендер, 2020 жылдан бастап ай сайын ең төменгі жалақы көрсеткішінің 5% мөлшерінде жарна төлейді.
Естеріңізге саламыз, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары, яғни жинақталған қаржы Ұлттық банкте сақталады. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры Ұлттық банкпен сенімгерлік басқару туралы келісімшарт жасасқан. 2020 жылдан бастап бұл қаражат Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру пакеті шеңберіндегі қызметтер ақысын төлеуге жұмсалады.
Жарна аудару: Алматы қаласы бірінші орында
Алматы қаласы әлеуметтік медициналық сақтандыру жарнасын төлеу жағынан қазіргі күні алда келе жатыр. Жүйе іске қосылғалы бергі уақытта алматылықтар Медициналық сақтандыру қорына 30 млрд теңгеден аса жарна аударған екен.
Әлеуметтік сақтандыру қоры Алматы қалалық филиалының мәліметінше, түсімдердің басым бөлігін жұмыс берушілер төлеп отыр. Өйткені 2018-2019 жылдары жарна төлеу міндеті тек осы санатқа ғана жүктелген болатын. Ал жарнаның өзге бөлігі жеке кәсіпкерлерге тиесілі. Ескі заң талаптары бойынша, бұл санат 2017 жылдың бірінші жартысында өзі үшін жарна аударған болатын.
Алматылық жұмыс берушілер аударған аударымдар Медициналық сақтандыру қорына түскен жалпы жарнаның бестен бір бөлігін құрап отыр. Бүгінгі күнге дейін Қорға түскен төлемдердің жалпы көлемі 140 млрд теңгеден асып жығылады.
Медициналық сақтандыру қорына жарна аударуда елордалық жұмыс берушілер де белсенділік танытып келеді.
Жүйе іске қосылған 2017 жылдың 1 шілдесі мен 2019 жылдың 1 ақпаны аралығында Астана қаласы бойынша жинақталған жарнаның жалпы сомасы 17, 67 млрд теңгені құрады.
Оның 16,38 млрд теңгесі (шамамен 92,7%) жұмыс берушілердің аударымдары болса, қалған 1,29 млрд теңге (7.3 %) – жеке кәсіпкерлер мен азаматтық-құқықтық келісімшарт негізінде еңбек ететін тұлғаларға тиесілі.
Жалпы, аймақтық тұрғыдан алғанда, Астана (12,58%) медициналық сақтандыру жарналары аударымдары бойынша Алматы қаласынан (21,04%) кейін екінші орында, үшінші орында – Қарағанды облысы (8,23%).
Сіз білесіз бе?
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары, яғни жинақталған қаржы Ұлттық банкте сақталады. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры Ұлттық банкпен сенімгерлік басқару туралы келісімшарт жасасқан. Болашақта бұл қаражат Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру пакеті шеңберіндегі қызметтер ақысын төлеуге жұмсалады.