Биылғы жылы Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылғанына – 25 жыл. Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен құрылған қоғамдық институт бірталай жетістіктерге қол жеткізді.
Облыстық ҚХА төрағасының орынбасары, Хатшылық меңгерушісі Ғабит Тұрсынбай осы жылдар ішінде Жетісу өлкесіндегі Ассамблеяның атқарылған жұмыстар туралы айтып берді.
– Ғабит Тұрсынбайұлы, ҚХА 25 жыл ішіндегі қызметінің негізгі бағыттары туралы айтып беріңізші.
– 25 жыл бұл – үлкен жұмыс жасалған кезең. Осы уақыт ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясы республикамызда бейбітшілік пен келісімді тұрақтандырушы рөлге ие екенін дәлелдеді.
Қазақстан халқы Ассамблеясы құрылған алғашқы жылы Қазақстан Республикасы Конституциясының негізгі ережелерін талқылау бойынша бүкілхалықтық референдум өткізуге бастама жасады.
Еліміздің қолданыстағы Ата Заңы бүкіл әлемде шын мәнінде бүкілхалықтық құжат ретінде танылды.
1995 жылғы 30 тамызда өткен референдумда 90% немесе дауыс беру құқығы бар 7 миллионнан астам азамат жаңа Негізгі заңды қабылдағанына таңдаудың қажеті жоқ, өйткені референдумға дейін Конституция жобасы әртүрлі ортада кеңінен талқыланған болатын.
Конституцияның құрдасы – Қазақстан халқы Ассамблеясы он үш жыл бұрын конституциялық мәртебеге ие болды.
Бұл факт этносаралық қатынастарды үйлестірудің бірегей институты мәртебесі бекітілген құрылымның дамуына жаңа серпін берді.
Этномәдени бірлестіктер мен ҚХА кеңестерінің, шығармашылық және ғылыми интеллигенцияның өкілдері, бизнесмендер мен меценаттар, жастар мен ардагерлер, әркім өз күштері мен мүмкіндіктеріне қарай қоғамдағы қоғамдық-саяси тұрақтылықты сақтауға өз үлесін қосады.
Оның басты мақсаты – Қазақстан Республикасында этносаралық келісімді қамтамасыз ету, қазақстандық азаматтық бірегейлікті қалыптастыру процесіне жәрдемдесу, қазақстандық патриотизм негізінде бәсекеге қабілетті ұлтты дамыту, қазақ халқының топтастырушы рөлінде Қазақстан халқының азаматтық және рухани-мәдени ортақтығы. Осы мақсаттарды негізге ала отырып, Қазақстан халқы облыстық Ассамблеясының, біздің барлық құрылымдық бөлімшелеріміздің және Ассамблеяның әрбір мүшесінің көп қырлы жұмысы жалғасатын болады.
– Біздің облыс Ассамблеясы бүгінде немен өмір сүруде?
– Бүгінде Жетісу өңірінде 100-ден астам этнос тұрады. Облыстық Ассамблеяның активінде 60 мыңға жуық адам бар: олар 71 этномәдени бірлестік, 411 қоғамдық келісім кеңесі, олар күн сайын әлеуметтік мәселелерді шешеді, жергілікті қоғамдастықтың өміріне белсенді қатысады.
Облыстық Ассамблея жанындағы Аналар кеңесі Ж.Баймадиеваның басшылығымен республика бойынша ең үздіктердің бірі болып танылды. Оның жұмыс тәжірибесі басқа аймақтарға ұсынылды.
І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті жаратылыстану-техникалық факультеті жаратылыстану пәндері кафедрасының биология мамандығының 2-курс білімгерлері мен жаратылыстану пәндері кафедрасының аға оқытушысы А.Қабдрахманованың ұйымдастыруымен «Ұстазым-ұлағатым» тақырыбында мерекелік кеш өткізілді. І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетінде «Қоғамдық сананы жаңғырту контексінде жастардың азаматтық бірегейлігін қалыптастыру (Алматы облысы материалдарында)» жобасы жүзеге асырылуда. Жетекшісі – университет ректоры, география ғылымдарының докторы, профессор Қ.Баймырзаев.
Белгілі журналист, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Атсалим Идиговтың басшылығындағы этносаралық мәселелер бойынша жетекші журналистер мен сарапшылардың облыстық клубы бүкіл республика бойынша танымал.
2018 жылдан бастап «Жаңғыру жолы» республикалық жастар қозғалысының облыстық штабы жұмыс істейді. Төраға Р.Усанова тек облыс жастарын ғана емес, волонтерлердің, меценаттардың басын қосады.
Даулы мәселелердің алдын алу және сотқа дейін шешу шеңберінде 68 Медиация орталығы жұмыс істейді. Бұл бағытта Ассамблеяның 24 кәсіби және 270 қоғамдық медиаторы белсенді жұмыс істейді.
Отбасылық жанжалдар мен зорлық-зомбылықтың, оның ішінде балаларға қатысты даулы мәселенің алдын алу үшін облыстық білім және денсаулық сақтау басқармаларымен ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды.
Қазақстан халқы Ассамблеясы – ең алдымен, өз елінің патриоттары. Мен өз жерлестеріммен мақтанамын! Жетісу жеріндегі тұрақтылық пен бейбітшіліктің салтанат құруында Ассамблея мүшелерінің жанының бір бөлшегі бар.
– ҚХА-ның 25 жылдығын мерекелеу кезеңінде қандай жұмыстар жоспарланып отыр?
– Ағымдағы жылы мерейтой аясында Жетісуда 80-ге жуық ірі іс-шара жоспарланған. Мысалы, «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» мегажобасынан бастап, шығармашылық конкурстар мен ғылыми-практикалық форумдарға дейін.
Басты міндет – бейбітшілік, достық пен азаматтық патриотизмді насихаттау. Сонымен қатар «20 жарқын іс» эстафетасы аясында тұрмысы төмен отбасыларға, ардагерлерге, зейнеткерлерге, мүгедектерге және жетім балаларға атаулы көмек көрсетіледі.
Айта кетейік, өңірде ҚХА-ның 25 жылдығын мерекелеу 7 ақпанда Елбасының Туған жері Қарасай ауданы Шамалған ауылында «Тұңғыш Президент жолы» атты Ассамблеяның арнайы жобасымен басталды. Жыл бойы білім беру мекемелерінде Қазақстан халқы Ассамблеясының 25 жылдығына арналған лекториялар, «ашық сабақтар» және сыныптан тыс іс-шаралар өткізіледі. Мұражайларда ҚХА-ның 25 жылдығына арналған тақырыптық көрмелер мен экспозициялар ұйымдастырылды.
Өкінішке орай, әлемдік пандемияға байланысты жағдайдың салдарынан мұның барлығы онлайн-режимде өткізіледі. Бірақ бейбітшілік пен бірлік сабақтарында этномәдени бірлестіктер басшыларының, ғылыми-сараптамалық топ мүшелерінің, яғни Қазақстан халқы Ассамблеясын құрудың бастауында тұрған адамдардың бейнедәрістері көрсетіледі.
Алғыс айту күніне, Қазақстан халқының бірлігі күніне орай онлайн құттықтау, онлайн-концерттер ұйымдастырылып, облыстық «Жетісу» телеарнасында айына екі рет «Единый народ» бағдарламасы шығады. Екінші жартыжылдықта Отбасы күніне орай «Берекелі шаңырақ» республикалық Жас отбасылар фестивалі өтеді. Жалпы, облыстық Ассамблеяның барлық іс-шаралары биыл 25 жылдықтың аясында өтуде.
– Қандай жобалар Ассамблея үшін дәстүрге айналған?
– Бұл қазақ халқының рухани және мәдени құндылықтарының әлеуетін біріктіретін «Шаңырақ», «Қазақтану», мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейтуге бағытталған «Мың бала» және т.б. мәдени-ағартушылық жобалар. Тілдерді дамыту басқармасымен бірлесе отырып, түрлі этностардың өкілдерін мемлекеттік тілді оқытуды ұйымдастыру бойынша жоба жүзеге асырылуда, Достық үйінің базасында Қ.Тасибаевтың «Ситуативті қазақ тілі» авторлық бағдарламасы бойынша «Мәміле» клубы жұмыс істейді.
Сондай-ақ «Жібек Жолындағы сұхбаттар» атты халықаралық мәдени жоба бар. Жоба 2007 жылдан бастап жыл сайын негізгі проблемаларды талдаумен және оларды шешуді іздеумен ашық, сенімді әңгімелесу нысанында іске асырылады. ҚХА-ның тағы бір маңызды жобасы – жалпыұлттық тарихи сананы қалыптастыруға, ұлттық бірлікті нығайтуға, азаматтық қоғам мен мемлекеттің бірігуіне және тарихи тәжірибені болашақ ұрпаққа беруге арналған «Болашақ үшін естелік» жобасы.
Осы жоба аясында 2012 жылы Қаратал ауданында, Қасиетті Бастөбе тауының етегінде Қазақстанға жер аударылған корейлердің, немістердің, күрдтердің, балқарлардың, шешендердің және басқа да этностардың ұрпақтарынан «Қазақ халқына мың алғыс» монументі орнатылды.
«Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында іске асырылып жатқан Ассамблеяның тағы бір жобасы бұл – «Қазақстанның 100 жаңа тұлғасы». Жетісу жастары жоба жеңімпаздары Елдос Баялышбаевпен, Мақпал Тәжмағамбетовамен, Эльдар Сапаровпен бірнеше рет кездесті. Олардың жетістіктері мыңдаған жастарға үлгі болды.
– Қайырымдылық қызметі туралы толығырақ білуге бола ма?
– «Қайырымдылық туралы» ҚР Заңына сәйкес Қазақстан халқы Ассамблеясы облыста өткізілетін барлық қайырымдылық іс-шаралардың үйлестірушісі болды. Бізде 300-ден астам адам кірген қайырымдылық көмекшілер мен меценаттар базасы құрылды. Ағымдағы жылдың 5 айында 1000-нан астам қайырымдылық акциялар мен іс-шаралар ұйымдастырылды.
Бүгінде бұл қиын уақытта көптеген адамдар көмек пен қолдауды қажет етеді. «Жаңғыру Жолы» өңірлік штабы, «Еріктілер орталығы» қоғамдық бірлестігі Дос.KZ «біздің этномәдени орталықтар – неміс, ұйғыр, тәжік, татар, кәріс және т.б.» жақсылық сәлемдемесі» деп аталатын азық-түлік себеттерін таратады.
– Келелі сұхбатыңызға рақмет!
Әңгімелескен Анар САБЫРОВА
